VPN – co to jest i do czego służy?

VPN, czyli Virtual Private Network (wirtualna sieć prywatna) jest szyfrowanym wirtualnym tunelem chroniącym połączenia internetowe. Pozwala na ochronę tożsamości użytkownika sieci, ukrywając rzeczywisty adres IP urządzenia. Umożliwia ponadto bezpieczne korzystanie z publicznych sieci Wi-Fi.

Materiał partnerski

Dlaczego pojawił się VPN?

Większość internautów nie chce być obserwowana i śledzona, nawet gdy nie robi niczego nielegalnego lub twierdzi, że nie ma niczego do ukrycia. Nie każdy też korzysta na co dzień z bezpiecznej sieci Wi-Fi w firmie lub własnym mieszkaniu, a bywa, że praca wymaga wykorzystania sieci udostępnianej publicznie przez kafejki, restauracje czy osoby prywatne. Takie łącza mogą być wykorzystywane przez hakerów do przejęcia naszych danych, w tym danych biometrycznych, haseł do logowania się w usługach bankowych, na kontach społecznościowych itp.

Z danych, które zostawiamy na stronach internetowych mogą korzystać marketerzy, dostawcy usług internetowych, a nawet agencje rządowe. Śledzą historię przeglądania, częstotliwość odwiedzanych stron, hasła wpisywane do wyszukiwarek internetowych itp. Takie dane mogą być cenne dla niektórych organizacji lub firm i wykorzystane do profilowania naszej osoby, naszych preferencji w różnych aspektach życia.

Wiele osób podróżuje i ceni sobie prywatność nie tylko ze względów światopoglądowych, ale też może od tego zależeć ich bezpieczeństwo. Połączenia mogą być monitorowane, a dane przechwytywane w celu szpiegostwa przemysłowego lub zbierania materiałów, które mogłyby zostać wykorzystane niezgodnie z ich przeznaczeniem. W takich przypadkach ochrona urządzeń i przesyłanych danych jest wprost koniecznością.

Surfując po internetowych zasobach łatwo też narazić się na przypadkowy kontakt ze złośliwymi stronami internetowymi. Mogą nas tam przekierować linki, bannery lub wyskakujące okienka. Co więcej, strony takie mogą chcieć zainstalować na naszym komputerze lub smartfonie złośliwe oprogramowanie, które może wykorzystać jego zasoby do kopania kryptowalut, ataków DDoS, czy też przechwytywać hasła do usług i bankowości elektronicznej.

Aby przekonać się, czy można nas łatwo namierzyć, wystarczy sprawdzić, dokąd prowadzi moje IP. Jeśli nie używacie szyfrowania połączenia poprzez VPN i kliknęliście link, to zapewne zobaczyliście w miarę dokładne położenie Waszego urządzenia, na którym czytacie niniejszy tekst.

VPN – co to jest?

Aby zapewnić użytkownikom możliwość przeglądania zasobów internetu i pracy z zachowaniem bezpieczeństwa i poufności, wymyślono i udostępniono usługi takie jak VPN, czyli Virtual Private Network (wirtualna sieć prywatna). Jest to swego rodzaju wirtualny, szyfrowany tunel, którym podążają pakiety danych z i do urządzenia użytkownika.

Połączenie przez VPN wygląda tak, że uruchamiając odpowiednią aplikację lub usługę, łączymy się z serwerem operatora VPN i uwierzytelniamy połączenie. Dane są szyfrowane i wysyłane na serwer, który je odszyfrowuje i z własnych numerów IP wysyła do danej strony WWW lub usługi, dzięki czemu nie uzyskają one o nas żadnych informacji, które mogłyby nas identyfikować. Potem dane zwrotne są szyfrowane przez serwer VPN i wysyłane do naszego urządzenia, w którym VPN odszyfrowuje je i udostępnia do wykorzystania.

Jednym słowem, usługa VPN pozwala korzystać z internetu z zachowaniem prywatności, gdyż połączenia są szyfrowane, a zewnętrzne usługi lub odwiedzane strony internetowe widzą tylko wirtualny adres IP należący do operatora VPN. Adres IP użytkownika jest ukryty, a wszelkie przesyłane dane są poufne.

Przy wykorzystaniu nowoczesnych łączy internetowych i szybkich serwerów spowolnienie pracy, czy przesyłania danych jest minimalne.

Wyjściowy adres IP może być losowy i przypisany do danego kraju, a w niektórych przypadkach nawet konkretnego miasta i jego dzielnicy. Zależnie od możliwości danej usługi, można też precyzyjnie wybrać kraj i miasto, co przydaje się, gdy chcemy stworzyć wrażenie, że surfujemy po internecie z danego miejsca na świecie.

Niektóre VPN-y pozwalają także na przeglądanie zawartości stron lub usług, które dostępne są tylko w danym kraju. Pozwalają obejść tak zwane blokady regionalne. Dzięki nim obejrzycie seriale lub filmy dostępne na platformach streamingowych, których nijak nie wyszukacie i nie obejrzycie w tych usługach dostępnych w Polsce.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze VPN-a?

Niestety nie wszystkie usługi VPN są takie same. Użytkownicy chcą zazwyczaj połączyć szybkość transferów, siłę szyfrowania, bezpieczeństwo i poufność danych. Nie każdy operator VPN jest w stanie to zapewnić.

Operatorzy, których siedziby są w krajach mocno nastawionych na monitorowanie ruchu w sieci, mogą być zobowiązani do udostępniania na żądanie informacji o danych, które przesyła dany użytkownik. Warto wybierać VPN-y, które mają zweryfikowaną politykę braku logów z działania użytkowników.

Jedne stawiają na mocne szyfrowanie, ale spowalnia to przesył danych, przez co streamowanie wideo w wysokiej rozdzielczości może być niemożliwe, a przeglądanie stron lub granie w gry znacznie utrudnione.

Warto zwrócić uwagę na to, iloma serwerami wychodzącymi dysponuje dana usługa. Im więcej rozsianych po świecie serwerów oferujących wyjściowe IP, tym większe możliwości danej usługi.

Są VPN-y, które można używać tylko na jednym, konkretnym urządzeniu. Inne pozwalają wykupić licencje na kilka zupełnie różnych urządzeń i platform.

Sporo usług VPN ma pewną wadę, którą warto znać. Łącze jest zabezpieczone do momentu, w którym działa VPN. Gdy z jakiegoś powodu wyłącza się szyfrowanie, dane mogą zostać ujawnione, jeśli połączenie nie zostanie przerwane. Kill Switch (czyli przycisk odcinający) to funkcja, która odcina połączenie z internetem, gdy przypadkiem VPN nie szyfruje danych lub przerwa w działaniu programu spowodowana jest innymi czynnikami. Taka opcja gwarantuje, że jeśli operujecie poufnymi danymi i nie chcecie, aby ktokolwiek je przejął, to Kill Switch jest jedną z przydatniejszych opcji. Działanie tej funkcji wyjaśnione jest w poniższym filmie, który bazuje na usłudze NordVPN.

Na jakich urządzeniach mogę korzystać z VPN?

Zazwyczaj korzysta się z usług VPN na komputerach, laptopach, tabletach i smartfonach.

Są jednak takie, które można zastosować w systemach operacyjnych Android, Windows, macOS, iOS, Linux.

Użytkownicy Android TV także mają możliwość instalacji VPN-a. Co ciekawe, są wersje na konsole do gier Xbox, PlayStation, Nintendo Switch, a także takie urządzenia jak Chromecast, Firestick, Kindle Fire czy Raspberry Pi.

Na serwerach NAS także da się instalować VPN. Instrukcję, jak to zrobić, umieszcza na swojej stronie nawet firma QNAP.

Jest jeszcze jedna bardzo ciekawa możliwość, a mianowicie instalacja VPN-a na domowym routerze. Dzięki takiej konfiguracji wszystkie domowe sprzęty korzystające z połączeń sieciowych oferowanych przez to urządzenie są chronione, podobnie jak czyni to firewall lub antywirus. Konfiguracja VPN-a na routerze wymaga jednak znacznie większej wiedzy, niż używanie go na urządzeniach końcowych.

VPN w Chrome, Firefox, Edge, Opera

Bez problemu znajdziemy usługi VPN działające jako wtyczki do przeglądarek takich jak Chrome, Firefox, Edge, Opera.

Prócz ochrony danych przesyłanych i pobieranych poprzez przeglądarkę, chronimy też historię przeglądania i pobierania danych. Co więcej, dobre wtyczki usług VPN są w stanie filtrować reklamy, wyskakujące okienka i inne niezbyt pożądane działania.

VPN za darmo, czy może wybrać płatną wersję?

Cena jest często jednym z najważniejszych czynników warunkujących wybór usługi. Są także wersje darmowe usług takich jak VPN, ale mają one spore ograniczenia. Zazwyczaj nie oferują zbyt wielkiej liczby serwerów, z których IP udostępniane jest klientom. Szybkość szyfrowania i deszyfracji, a także oferowana przepustowość jest dość znikoma, co przekłada się na wygodę użytkowania. Zabezpieczenia, a także logi, które zazwyczaj są robione przez tych operatorów, nie gwarantują pełnej anonimowości i bezpieczeństwa danych. Bywają takie usługi, które drobnym druczkiem i często w zawoalowany sposób piszą o tym, że informacje o użytkownikach mogą być wykorzystywane. Do czego? Zazwyczaj są sprzedawane firmom profilującym użytkowników.

Aby sprawdzić, czy VPN to usługa, której szuka użytkownik, warto sięgnąć po pełne wersje płatnych usług VPN, ale dostępne tylko przez określony czas. Zazwyczaj jest to 30 lub 45 dni na sprawdzenie. Warto brać pod uwagę, że szybkość transferu danych spadnie, gdyż jest to wymuszone przez proces szyfrowania i odszyfrowywania. Taką wersję zalecamy.

Ciekawostką jest fakt, że usługi dobrych operatorów VPN dostępne są w dość przystępnych cenach, szczególnie gdy wybierze się plany wieloletnie. Zazwyczaj przy planie miesięcznym, który wybierają osoby podróżujące niewiele i chcące zabezpieczyć się podczas wakacji lub podróży służbowej, cena usługi VPN kosztuje od 10 euro w górę za miesiąc. Wykupienie planu rocznego obniża cenę zazwyczaj o połowę w skali miesiąca. Najkorzystniej wypadają plany 2 i 3 letnie, w których można już mieć usługę w skali miesiąca za około 2-3 euro.

Artykuł powstał we współpracy z PR Consultancy