AMD Turion 64 – test porównawczy notebooków
Turion wziął swoją nazwę od słowa „tour” oznaczającego odkrywanie, swobodę i mobilność. Czy zatem nowy procesor AMD przeznaczonych dla komputerów przenośnych spełnia pokładane w nim nadzieje? Przekonajcie się, zapoznając się z naszym testem porównawczym czterech komputerów przenośnych wyposażonych w różne wersje procesora AMD Turion 64.
AMD Turion 64
Procesory rodziny AMD Athlon 64, choć oszczędniejsze pod względem zużycia energii od procesorów Intel Pentium 4, nie nadają się do stosowania w komputerach przenośnych – zwłaszcza w tych najdroższych, czyli o najmniejszych rozmiarach i jednocześnie najlżejszych. W takich komputerach dobrze sprawdzają się zaprojektowane w Izraelu układy Pentium M, bazujące na wydajniejszej od NetBurst architekturze procesorów Pentium III. Intel Penitum M stanowi jeden z trzech elementów platformy Centrino, która stała się synonimem najciekawszych rozwiązań w komputerach. Pozostałe składniki to jeden z zestawów układów sterujących Intela oraz bezprzewodowa karta sieciowa zgodna ze standardem 802.11b/g.
W przeciwieństwie do konkurencji, firma AMD wprowadzając na rynek handlową markę Turion, przewidziała ją dla oznaczania jedynie nowych procesorów montowanych w notebookach. Pozostawiła więc klientowi możliwość wyboru chipsetu od jednego z dostawców (NVIDIA, VIA, SiS, ATI, ULi), nie narzuca również konieczności stosowania bezprzewodowych kart sieciowych jednego producenta (dostawcą może być Broadcom, Atheros lub mniej znane firmy). Co dość istotne, procesory AMD Turion 64 oferują wszystkie zalety Athlonów 64 oraz kilka cech dodatkowych, istotnych z punktu widzenia energooszczędności. Niestety, brakuje im możliwości chwilowego wyłączania, czy raczej „zamrażania” niepotrzebnych bloków funkcjonalnych. Pentium M potrafi na przykład wyłączyć część pamięci podręcznej, której ogromy rozmiar zbudowany jest z ponad 100 milionów tranzystorów. Tym samym, w trybie oszczędzania energii większość tranzystorów może nie pobierać prądu lub pobierać jego śladowe ilości.
Turion 64 ma jednak kilka zalet względem obecnych modeli Pentium M. Przede wszystkim jest procesorem 64-bitowym, a to – po zastosowaniu odpowiedniego systemu operacyjnego oraz aplikacji – pozwala na osiągnięcie większej wydajności. Turion 64 jest także wyposażony w bogatszy zestaw list rozkazowych, oprócz AMD64 i 3DNow! Professional znajdziemy tu SSE2 oraz SSE3. Tej pierwszej oraz ostatniej próżno szukać w Pentium M. Przewagą nowego procesora AMD jest też zintegrowany kontroler pamięci obsługujący pamięci DDR400, zapewniający znaczne skrócenie opóźnień w dostępie do danych. Ważne również jest to, że we wszystkich modelach Turiona obecne jest rozwiązanie zapobiegające szerzeniu się wielu wirusów.
Wprowadzając na rynek Turiona, firma AMD uprościła nieznacznie system nazewnictwa swoich procesorów. Pełna nazwa nowego układu to – przykładowo – AMD Turion 64 MT-34 i określa ona zarówno relatywną wydajność (34) jak i stopień energooszczędności (MA – układy najmniej energooszczędne, MZ – najbardziej oszczędne). W chwili obecnej dostępne są jedynie dwie linie ML (35 W) oraz MT (25 W) – przykłady ich numeracji na rysunku poniżej. Możliwe jednak, że pojawią się modele jeszcze bardziej ekonomiczne, przeznaczone np. do komputerów klasy Tablet PC.
Turion 64 pod względem architektury nie różni się od swoich starszych braci, czyli procesorów AMD Athlon 64. Zawiera trzy potrójne jednostki wykonawcze o 12/17 fazach potoku. Połączone są one ze 128 KB pamięci podręcznej pierwszego poziomu (osobno 64 KB dla instrukcji i 64 KB dla danych). Pamięć podręczna drugiego poziomu o rozmiarze 512 KB lub 1 MB połączona jest z jednostkami wykonawczymi przez 128-bitową magistralę. Oczywiście, zintegrowany kontroler pamięci jest jednokanałowy, co w połączeniu z pamięciami DDR400 zapewnia przepustowość podsystemu na poziomie 3,2 GB/s. Procesor ten komunikuje się z pozostałymi komponentami przez interfejs HyperTranport działający z częstotliwością 800 MHz, w trybie dwóch przesłań na takt (DDR), z komunikacją dwukierunkową.
Jednak w porównaniu z Athlonami 64, nowy procesor Turion 64 oferuje dodatkowe stany uśpienia, pozwalające między innymi na wyłączanie nieużywanych linii HyperTransport i obniżenie poboru energii przez pamięci. Udostępnia także trzy stany linii sygnałowych oraz dane służące do oszczędzania energii. Kolejną istotną różnicą względem Athlona 64 jest możliwość pracy z napięciami zasilającymi poniżej 0,9 V w tak zwanym trybie Low Power Mode.
Ceny przy zakupach tysiąca sztuk wydają się bardzo atrakcyjne – od 184 USD za model ML-30 do 354 USD za obecnie najszybszy model ML-37. Bardziej energooszczędne modele z serii MT są o kilka dolarów droższe.
Notebooki w skrócie
W testowanych notebookach wykorzystano cztery różne procesory, dzięki czemu mamy możliwość sprawdzenia wydajności najsłabszych układów ML-30 i MT-30 (1,6 GHz), a także najszybszych dostępnych MT-37 (2 GHz). Poniżej krótka charakterystyka komputerów i ich najważniejsze cechy.
Jak widać, w pierwszych notebookach z Turionami zaznacza się kilka tendencji. Dość popularnym zestawem układów sterujących jest SiS M760GX (w dwóch notebookach), ale ze względu na słabą wydajność zintegrowanego rdzenia graficznego pojawiają się także inne pomysły. ASUS wykorzystuje desktopowy chipset SiS 756 oraz układ graficzny GeForce Go 6200 – dzięki temu znacznie poprawia się ogólna wydajność komputera i komfort pracy na nim. W notebookach dla bardziej wymagających użytkowników pojawiają się także układy ATI, zarówno grafika, jak i chipsety (notebook MSI).
Wspólną cechą testowanych komputerów jest wielkość pamięci RAM – wszyscy producenci dostosowali się do „standardu” i zamontowali 512 MB pamięci DDR333 o bardzo podobnych parametrach (CL=2.5, RAS/CAS=3). W przypadku Acera i ASUSa były to dwa moduły po 256 MB, ale nie powinno to mieć wpływu na wydajność, ponieważ Turion ma jednokanałowy kontroler pamięci. Nie dziwi już także obecność interfejsu bezprzewodowego – w każdym notebooku znalazł się układ zgodny ze standardami 802.11b i 802.11g. W tej klasie sprzętu bardzo popularne stają się ekrany o proporcjach 16:10 – miały je wszystkie nowe notebooki, z wyjątkiem komputera MAXDATA Eco 4500A, który jest sprzętem nieco starszym (do tej pory był sprzedawany z Athlonami 64). Ma to bezpośredni wpływ na wymiary notebooków, te z ekranami 16:10 są wyraźnie szersze.
Na kolejnych stronach znajdują się bardziej szczegółowe opisy czterech testowanych komputerów, a także wrażenia jakie towarzyszą pracy z nimi, co jest chyba ważniejsze niż sam opis. Ponieważ wszystkie cztery komputery musieliśmy przetestować w dwa dni (zresztą w ciepły, majowy weekend), oględziny komputerów musieliśmy ograniczyć do minimum, więc też ich opisy są dość krótkie. Za to udało się uruchomić przynajmniej 14 testów w dwóch systemach operacyjnych.
Acer Aspire 5002WLMi
Opisy notebooków zaczynamy od Acera, który jest Wam pewnie częściowo znany. Już na pierwszy rzut oka widać, że testowany Aspire 5002WLMi z Turionem z zewnątrz nieznacznie różni się od modelu TravelMate 2304WLMI z Celeronem, który opisywaliśmy w maju. Oczywiście TravelMate był wyposażony w chipset Intel 852GM ze zintegrowaną grafiką Intel Extreme Graphics 2, zaś Aspire wykorzystuje płytę główną z chipsetem SiS M760GX, również ze zintegrowaną grafiką SiS Mirage Graphics 2.
Widoczną cechą zewnętrzną jest to, że Acer Aspire nie ma wygiętej w łuk klawiatury Acer FineTouch, lecz całkiem zwykłą. Jednak są na niej dwa klawisze z symbolami dolara i euro, ulokowane tuż przy klawiszach strzałek. Są też mniej widoczne cechy, na przykład to, że Aspire 5000 ma od spodu obudowy znacznie więcej wlotów na powietrze, dzięki czemu dobrze chłodzony jest nie tylko procesor, ale też pamięci czy układ WiFi. Poza tym Aspire 5000 ma wiele cech TravelMate 2300: ekran 15,4″ o rozdzielczości 1280×800 (16:10), nagrywarkę DVD±RW, najważniejsze interfejsy komunikacyjne, a także oprogramowanie Acer eManager. Dziedziczy więc wiele cech, jakie wymieniliśmy w ostatniej recenzji TravelMate: dobre wyposażenie, solidna (nie skrzypiąca) konstrukcja, zaś minusem są stosunkowo duże gabaryty (jest to najszerszy notebook spośród testowanych).
Koniecznie musimy pochwalić Acera za szybkie wprowadzenie notebooków z Turionami do sprzedaży. W dniu premiery procesora, tzn. 19 maja 2005 r., otrzymaliśmy do testu normalny, seryjny egzemplarz komputera, którego specyfikacja była już dostępna na stronie WWW producenta. Produkt był uwzględniony w cenniku, a z serwera FTP Acera można było pobrać komplet sterowników i oprogramowania dla tej konfiguracji. Podczas instalacji systemu testowego nie musieliśmy się więc zastanawiać, jakie podzespoły komputer ma w środku, a bardzo wymagający test MobileMark 2002 udało się uruchomić za pierwszym razem, co potwierdza stabilność konstrukcji.
ASUS A6000K
Drugim notebookiem z procesorem Turion 64, jakiemu mieliśmy okazję się przyjrzeć, jest ASUS A6000K – z zewnątrz jest podobny do modelu A6000G z procesorem Pentium M, chipsetem Intel 855GME oraz układem graficznym ATI Mobility RADEON 9700. My natomiast otrzymaliśmy model z Turionem MT-30, desktopowym chipsetem SiS 765 (z magistralą PCI Express) oraz układem graficznym NVIDIA GeForce Go 6200. Choć grafika nie jest z górnej półki, powinna okazać się znacznie lepsza niż ta zintegrowana z chipsetami SiS – potencjalnie notebook ASUSa może być więc produktem nie tylko do biura, ale też dla mniej wymagających graczy.
ASUS A6000K ma prawie takie same wymiary jak Acer Aspire 5000, ale wydaje się znacznie cieńszy i bardziej elegancki – to zasługa mocno ściętych przednich krawędzi komputera. Cechą szczególną tego modelu jest jego „multimedialność” – podobnie jak Acer, ma on szeroki ekran o nominalnej rozdzielczości 1280×800, nad ekranem wbudowaną kamerę z mikrofonem, zaś w przedniej części obudowy znajdują się dodatkowe przyciski do obsługi płyt audio bez konieczności otwierania komputera.
ASUS A6000K wyróżnia się także bogatym zestawem portów. Ma port podczerwieni, FireWire, gniazdo dla kart MMC/SD/MS, złącze S-Video, a nawet port równoległy. Oprócz tego wszystkie standardowe interfejsy: USB, wyjście na monitor zewnętrzny, LAN, WiFi, modem. Oczywiście dobre wyposażenie jest plusem, ale podczas testów mieliśmy trochę problemów ze sterownikami, ponieważ znalezienie sterowników bez znajomości specyfikacji jest cokolwiek trudne :-).
Warto jeszcze pokrótce opisać wrażenia z pracy na notebooku, choć w czasie tak krótkiego testu niewiele można ocenić. W konstrukcji dość szybko można znaleźć dwie wady – możliwość łatwego, przypadkowego wysunięcia tacki napędu optycznego, a także konieczność otwierania notebooka dwiema rękami (ma dwa zamki, więc trudno go otworzyć „w powietrzu”, trzeba go wcześniej na czymś postawić). Podobnie jak w przypadku Acera, na klawiaturze przy strzałkach znalazły się dwa dodatkowe klawisze, tym razem do rozwijania menu kontekstowego w Windows oraz dodatkowy klawisz funkcyjny.
Okazało się także, że A6000K ma bardzo duży zakres regulacji jasności ekranu. Co prawda, ustawienie najmniejszej jasności powoduje, że przy świetle dziennym na ekranie nic nie widać, ale wieczorem takie ustawienie może się czasem przydać (i dodatkowo oszczędza prąd). Zwróciliśmy również uwagę na szczegóły dotyczące chłodzenia – w dolnej części obudowy przewidziano nie jeden, lecz kilka wlotów powietrza, dzięki czemu trudniej je zatkać. Natomiast przy dużym, długotrwałym obciążeniu notebooka zauważyliśmy problemy ze stabilizacją prędkości obrotowej wiatraka chłodzącego procesor.
MAXDATA Eco 4500A
Notebook MAXDATA Eco 4500A jest również Wam znany (a przynajmniej tym, którzy interesują się notebookami), bo dwa miesiące temu pisaliśmy o konfiguracji z Athlonem 64 3000+. Teraz podczas testów okazało się, że otrzymaliśmy nie tylko ten sam model, ale nawet ten sam egzemplarz notebooka, tyle że z innym procesorem, a także nowszą wersją BIOS-u. To niezła okazja do porównania Turona 64 z Athlonem 64, więc na wykresach z testów zapewne znajdą się odpowiednie słupki.
Ponieważ MAXDATA Eco 4500A został już przez nas szczegółowo przetestowany i opisany, tylko w skrócie przypomnimy jego cechy. Wśród zalet tego modelu zwróciliśmy uwagę na tryb cichej pracy (bez aktywnego chłodzenia), szybki dysk twardy, wbudowany czytnik kart pamięci MMC/SD/MS, port FireWire, wyjście S-Video, a także typową klawiaturę bez zbędnych udziwnień. Nie bez znaczenia okazało się również to, że Eco 4500A jest konfiguracją dostępną od kilku tygodni, bez problemu można znaleźć na stronie producenta cały komplet sterowników.
Niestety, Eco 4500A z Turionem ma tę samą wadę co konfiguracja z Atlonem 64 – przy zasilaniu bateryjnym procesor może pracować jedynie z minimalną częstotliwością 800 MHz, co wpływa na słabe wyniki testów wykonywanych bez zasilania sieciowego (MobileMark 2002). Notebook ma też zbyt delikatny gładzik bez możliwości jego wyłączenia, a także wystający przycisk do wysuwania tacki napędu optycznego powodujący częste, przypadkowe jej wysuwanie. W poprzedniej recenzji Eco 4500A zwróciliśmy uwagę na słabą wydajność grafiki i bardzo krótki czas pracy na bateriach – zapewne model z Turionem odziedziczy wadę grafiki, bo pozostała ona bez zmian, za to czas pracy na zasilaniu bateryjnym powinien się nieco wydłużyć.
Choć ekran komputera MAXDATA jest dość typowy dla tanich notebooków, to okazał się jedynym o rozdzielczości 1024×768 punktów, dzięki czemu jest to najmniejszy z testowanych notebooków (jednak najgrubszy). W porównaniu z pozostałymi komputerami, ekran Eco 4500A okazał się także dość słaby pod względem kontrastu, szczególnie brakowało na nim czerni, oferował też mniejszy kąt widzenia. Choć podczas codziennej pracy to nie przeszkadza, bardzo rzuca się w oczy gdy postawi się wszystkie komputery obok siebie.
MSI MegaBook M635
Ostatnim spośród czterech notebooków z Turionem, jakie udało nam się wypożyczyć do testu, jest MSI MegaBook oznaczony symbolem M635. Choć podczas testów jego specyfikacja nie była dostępna w serwisie WWW producenta, nie mieliśmy większych problemów z instalacją sterowników, gdyż notebook wykorzystuje chipset ATI RADEON XPRESS 200P i układ graficzny ATI Mobility RADEON X700. Wykorzystano też procesor Turion MT-37 (2 GHz), więc wszystko wskazuje na to, że będzie to potencjalnie najsilniejsza konfiguracja spośród czterech testowanych. Zwróciliśmy też uwagę na inne elementy wyposażenia – port FireWire, Bluetooth oraz czytnik kart MMC/SD/MS.
MegaBook M635 ma także wyjątkowy ekran – podobnie jak w notebookach Acer i ASUS ma on przekątną 15,4″ i rozdzielczość 1280×800, ale dodatkowo został pokryty specjalnym filtrem, który daje podobny efekt jak filtry polaryzacyjne do monitorów CRT. Dzięki temu obraz charakteryzuje się bardzo żywymi kolorami i wyjątkowym kontrastem, a niesamowite wrażenie sprawia głębia czerni. Co więcej, kąt widzenia wynosi niemal 180 stopni, więc obraz oglądany nawet pod dużym kątem ma naturalne kolory i wysoki kontrast. Ponieważ ekran nie jest matowy lecz gładki jak szkło, trzeba liczyć się z tym, że trochę bardziej odbija światło niż ekran typowego notebooka.
Notebook MSI ma atrakcyjną konfigurację sprzętową, ale jego wygląd nie robi dobrego wrażenia (choć to wrażenie subiektywne). Na pierwszy rzut oka przypomina notebooki sprzed kilku lat – ma zwykłą, prostokątną obudowę z ciemnoszarego plastiku, żadnych srebrnych elementów czy jakichkolwiek innych szczegółów, które mogłyby pozytywnie wpłynąć na stylistykę. Poszczególne elementy są rozmieszczone w dość przypadkowy sposób – nad klawiaturą znajduje się zespół przycisków (m.in. włącznik zasilania, Bluetooth i WiFi), zaś kontrolki umieszczono w jednym rzędzie, w prawej dolnej części obudowy. Wszystkie kontrolki są takie same – prostokątne, z ledwo widocznymi symbolami wytłoczonymi na boku obudowy, więc na pierwszy rzut oka nie da się ustalić, czy świeci na przykład dioda dysku, czy WiFi. Jest to tym trudniejsze, że pisząc na komputerze zasłania się kontrolki ręką. Również w dziwnym miejscu znalazł się port FireWire – jest on na samym środku obudowy, w jej przedniej części. Jednak znaleźliśmy też pewien plus tej obudowy – okazuje się ona stosunkowo mała.
Nawet podczas krótkiej pracy na notebooku MSI można zauważyć to, że ma on niezbyt dobry gładzik, po prostu mało wrażliwy na dotyk. Natomiast złego słowa nie można powiedzieć na temat klawiatury, choć pewnie niektórym może przeszkadzać to, że w lewym dolnym rogu znajduje się klawisz funkcyjny, a nie Ctrl. Kolejną wadą notebooka jest brak możliwości uruchamiania go z pamięci flash, co ma spore znaczenie podczas testów i mniejsze podczas codziennej eksploatacji.
ScienceMark 2.0 – moc obliczeniowa
Choć do testu otrzymaliśmy notebooki, naszym głównym celem było oczywiście sprawdzenie możliwości procesorów AMD Turion 64, zarówno wydajności, jak i poboru prądy. Zaczynamy więc nietypowo – od ScienceMarka 2.0 działającego w systemie Windows XP Professional (32-bitowym), od testów Molecular Dynamics, Primordia i AES Encryption, które pozwalają bardzo szybko oszacować moc obliczeniową. Jak widać na trzech wykresach, nie ma tu żadnych niespodzianek – wydajność Turiona jest proporcjonalna do zegara, choć Acer i ASUS (oba z procesorem 1,6 GHz) osiągają różne wyniki. Komputery te wykorzystują jednak różne chipsety i właśnie w tym można dopatrywać się różnic wydajności.
Z kolei porównując procesory Turion 64 i Athlona 64 zamontowane dokładnie w tym samym komputerze (oba z zegarem 1,8 GHz i pamięcią cache L2 o pojemności 1 MB) można zauważyć, że Turion jest procesorem nieznacznie słabszym od Athlona 64. Niezbyt dobra pozycja Pentium M w teście ScienceMark nie jest dla nas zaskoczeniem – procesory Intela w testach „obliczeniowych” zazwyczaj wypadają słabo.
Podobnie można ocenić moc obliczeniową w systemie Windows XP Professional x64 Edition, jednak ScienceMark 2.0 w wersji 64-bitowej jest dostępny od niedawna, nie mamy wyników dotyczących Athlona 64. Naszym zdaniem test jeszcze nie oferuje powtarzalnych i niepodważalnych wyników – nie da się sprawdzić szybkości szyfrowania (wyniki są na poziomie setnych części sekundy), zaś osiągi czterech testowanych notebooków nie za bardzo mają związek z rzeczywistą wydajnością ich procesorów. Faktem jest jednak to, że obliczenia Molecular Dynamics w trybie 64-bitowym są wykonywane do ok. 62% szybciej niż w trybie 32-bitowym, natomiast obliczenia Primordia o ok. 11%. Tak więc pierwszym plusem Turiona w teście ScienceMark jest większa wydajność niż Pentium M, zaś drugim – możliwość dalszego zwiększania wydajności z wykorzystaniem oprogramowania 64-bitowego.
Na poniższych wykresach widać też wyraźnie, że ScienceMark w wersji 64-bitowej „nie lubi” notebooka MAXDATA, bo wydajność jest o połowę słabsza od pozostałych notebooków. Problem jest złożony i tkwi prawdopodobnie w samym komputerze. Jak wspominaliśmy, na zasilaniu bateryjnym procesor pracuje z częstotliwością jedynie 800 MHz – tak samo jest przy zasilaniu sieciowym, do momentu instalacji sterowników procesora (do obsługi PowerNow!). W pozostałych notebookach jest inaczej – przy zasilaniu sieciowym procesory pracują z pełną częstotliwością, a po instalacji sterowników mogą ją obniżyć. Oczywiście dotyczy to systemów 32-bitowych, dla których są dostępne sterowniki, natomiast Windows XP Professional x64 Edition radzi sobie z PowerNow! samodzielnie i prawie bez problemów. Jednak na przykładzie notebooka MAXDATA widać, że problemy są, najwidoczniej procesor w czasie działania ScienceMarka nie wykrywa pełnego obciążenia i pozostaje przy częstotliwości 800 MHz. Na razie jest to jedyne logiczne wytłumaczenie tak niskiej wydajności komputera w tym teście.
ScienceMark 2.0 – współpraca procesora z pamięcią
Nieco więcej niespodzianek dostarcza część testu mierząca wydajność pamięci RAM. Wydajność pamięci (szybkość przesyłania danych) jest w przypadku procesorów AMD mocno związana z częstotliwością pracy procesora. Jest to mocno podejrzane, ponieważ we wszystkich notebookach zastosowano pamięci dokładnie o tych samych parametrach. Być może w tym teście program wykorzystuje także pamięć cache L1 i L2 pracującą z pełną częstotliwością procesora, dzięki czemu szybszy procesor praktycznie wpływa na szybszy przepływa danych.
Bardzo interesujące jest również to, że według pomiarów krótsze opóźnienia (w cyklach) zapewniają pamięci współpracujące z najszybszym procesorem. Ponieważ moduły pamięci we wszystkich notebookach mają takie same parametry, rzeczywiste opóźnienia w dostępie do danych (podawane w nanosekundach) są takie same. A ponieważ w najszybszym procesorze jeden cykl zegara trwa najkrócej, potrzeba najwięcej takich cykli, by procesor pobrał określoną ilość danych z pamięci. Tak więc opóźnienia (w cyklach) powinny być tym większe, im szybszy procesor, tymczasem z naszych pomiarów wynika, że jest zupełnie odwrotnie. Zastanawiające są również różnice pomiędzy Turionem a Athlonem 64, mogą one wynikać z ustawień kontrolera pamięci zaszytych w BIOS-ie, na które nie mamy wpływu.
W taki sam sposób sprawdziliśmy pracę pamięci w trybie 64-bitowym. Tym razem opóźnienia w dostępie do danych są na stałym poziomie i nieco za duże. Natomiast szybkość przesyłania danych w przypadku notebooków ASUS i MSI spada poniżej wartości w systemie 32-bitowym natomiast w notebookach Acer i MAXDATA rośnie do poziomu przekraczającego teoretyczną wartość 3,2 GB/s.
Java SciMark 2.0
SciMark 2 jest kolejnym testem typowo obliczeniowym. Wykorzystuje środowisko Java (w naszym przypadku jest to Sun JRE 1.5), więc może pracować w każdym systemie, w którym jest dostępna Java. Może świetnie służyć np. do porównania wydajności Windows i Linuksa, ale tym razem użyjemy go tylko do porównania wydajności Turiona w 32- i 64-bitowej wersji Windows XP. Ponieważ test generuje mnóstwo wyników, zamieszczamy tylko wyniki ogólne w postaci czterech wykresów. Pierwszy i drugi dotyczy systemu 32-bitowego (operacje matematyczne na małych i dużych ilościach danych), zaś trzeci i czwarty – środowiska 64-bitowego (również operacje na blokach danych o różnej wielkości).
Ogólny wynik dla systemów 32-bitowych jest prawie zgodny z naszymi oczekiwaniami. Cztery procesory Turion mają wydajność proporcjonalną do częstotliwości zegara, ale interesująco wypada ich porównanie z Athlonem 64 i Pentium M. Otóż w tym teście Turion nie okazuje się gorszy, lecz nieznacznie lepszy od Athlona 64, co oczywiście można „zwalić” na nowszy BIOS komputera. Natomiast bardzo dobrze prezentuje się Pentium M – zegar 1,73 GHz wystarcza w zupełności do tego, by zaoferować więcej niż Turion 1,8 GHz. Duże znaczenie może mieć to, że obliczenia są wykonywane w środowisku Java.
Oczywiście w pięciu różnych zadaniach poszczególne procesory spisują się inaczej, na przykład w obliczeniach numerycznych wykonywanych metodą Jacobi SOR Pentium M jest zdecydowanie lepszy od wymienionych tu procesorów AMD, zaś w rozkładzie równania różniczkowego jest na szarym końcu. W trzech spośród pięciu testów wygrywa Turion 2 GHz, w żadnym Athlon 64.
Przy większych porcjach danych wykorzystanych do obliczeń różnice pomiędzy wydajnością poszczególnych procesorów trochę się pogłębiają, zmienia się też kolejność w czołówce. Pentium M ma pamięć cache L2 dwukrotnie większą od Athlona 64 i Turiona 64, dzięki czemu znacznie lepiej radzi sobie z dużymi równaniami i macierzami.
W systemie 64-bitowym oczywiście nie uwzględniono Pentium M, natomiast wszystkie Turiony uzyskują wydajność dokładnie o 85 proc. większą niż w systemie 32-bitowym (takiej powtarzalności wyników życzylibyśmy sobie zawsze:-)). Tym razem również Turion ma nieco lepsze osiągi od Athlona 64.
Inne testy CPU i pamięci
W wielu recenzjach sprzętu używamy PCMarka04, jest to program znany i wygodny do używania, ponieważ pozwala bardzo szybko zmierzyć wydajność całego komputera (choć „szybko” i „całego” oznacza, że niekoniecznie robi to z dużą dokładnością). Jednak w naszym porównaniu notebooków wyniki testu procesora nie są pozbawione sensu, zdecydowanym liderem jest Turion 2 GHz w notebooku MSI. Nie zamieszczamy wszystkich danych wygenerowanych prze PCMarka, warto jednak podkreślić, że ten procesor okazał się zdecydowanie najlepszy w dziewięciu testach składających się na ogólny wynik CPU, a tylko w jednym (File Compression) ustąpił procesorowi Intela.
Po raz drugi mamy tez do czynienia z sytuacją, w której szybkość pamięci jest wyraźnie uzależniona nie tylko od pamięci, lecz także od szybkości procesora. Jednak w tym przypadku taki wynik nie jest pozbawiony sensu, ponieważ PCMark04 część testów wykonuje z użyciem małych bloków danych, które z łatwością mogą być buforowane w cache L1 lub L2.
Kolejny znany benchmark, COSBI OSMark, testuje nie tylko procesor i pamięć, ale też wykonuje liczne zadania zależne od wydajności karty graficznej czy dysku twardego. Nie ma jednego wskaźnika dla CPU, wybraliśmy więc fragmenty związane z mocą obliczeniową. To kolejny test, który potwierdza, że Turion osiąga wydajność dokładnie na poziomie Pentium M.
Nie tylko procesor
Skoro testujemy notebooki, wypadałoby sprawdzić nie tylko ich procesory, lecz potraktować temat bardziej całościowo. Dlatego zamieszczamy też ogólne wynik testu PCMark04 z czterech notebooków z Turionem, a dla porównania wyniki komputerów z Athlonem 64 oraz Pentium M. Wśród konstrukcji z procesorami AMD zdecydowanie najlepiej wypada MSI, który ma lepsze wyniki wydajności procesora, pamięci i układu graficznego niż notebook LG z technologią Centrino. Również ASUS A6000K ma niezłą grafikę, co wyraźnie wpływa na ogólny wynik PCMarka04.
Kompleksową ocenę komputera oferuje też COSBI, w przypadku tego testu wydajność poszczególnych komputerów kształtuje się bardzo podobnie, z jednym tylko wyjątkiem – MAXDATA Eco 4500A z Athlonem 64 został nieco bardziej doceniony. Podobnie jak w przypadku PCMarka04, najsłabszy pozostaje Acer, który ma stosunkowo wolny procesor, słabą grafikę i niezbyt wydajny dysk.
Dla potwierdzenia testów osiągniętych przez testy PCMark04 oraz COSBI uruchomiliśmy jeszcze HD Tacha, który szybko i sprawnie testuje dyski. Wyniki tego testu dowodzą, że Acer i ASUS mają nie najlepsze dyski twarde, zaś MAXDATA i MSI wykorzystują ten sam model dysku Samsunga, który oferuje wyższą wydajność wpływającą na ogólne wyniki testów takich jak COSBI i PCMark04.
Natomiast dla oszacowania wydajności grafiki uruchomiliśmy 3DMarka03. Na wykresie po kolei są komputery z układami ATI Mobility RADEON X700, ATI Mobility RADEON X600, NVIDIA GeForce Go 6200, zaś na końcu dwa komputery z grafiką SiS Mirage Graphics 2.
Ostatnim, ale bardzo ważnym testem całego komputera jest MobileMark 2002, ponieważ jest on przeprowadzany na zasilaniu z baterii. Dzięki temu można sprawdzić jaką wydajność będzie oferował komputer w terenie, a także jak długo będzie pracował na bateriach. Jeśli chodzi o wydajność, jesteśmy trochę zaskoczeni dobrym wynikiem notebooka z procesorem Pentium M. Z jednej strony MobileMark 2002 jest testem uruchamiającym wiele programów jednocześnie, wymagającym szybkiego dostępu do pamięci operacyjnej, czego raczej Pentium M nie zapewnia (nie ma kontrolera pamięci). Z drugiej strony, przy pamięci o pojemności 512 MB z pewnością wymagany jest bardzo szybki dostęp do pliku wymiany, co notebook z Pentium M akurat może zaoferować. Taki sam, szybki dysk ma MAXDATA, ale z procesorem pracującym z częstotliwością 800 MHz na pewno nie osiągnie w tym teście rewelacyjnego wyniku.
Jak wspominaliśmy, MobileMark 2002 jest testem bardzo wymagającym, do jego poprawnej pracy potrzebna jest bardzo stabilna konfiguracja sprzętu i oprogramowania. W momencie testu jedynie notebook Acera zapewniał taką konfigurację, co pozwoliło na uruchomienie dwóch pętli testu – przygotowanie i właściwy test, a to z kolei gwarantuje powtarzalność wyników. Tak więc jedynie w przypadku Aspire 5002WLMi wynik jest dokładny, zaś w przypadku pozostałych notebooków z Turionami ma charakter orientacyjny (może on odbiegać od rzeczywistej wartości nawet o kilkanaście punktów).
Natomiast kompletnym zaskoczeniem dla nas jest czas pracy notebooków na zasilaniu bateryjnym, a szczególnie możliwości notebooka MSI. Jego akumulator jest stosunkowo niewielki (mniejszy ma tylko MAXDATA), ma pojemność 63 Wh, a wystarcza na 3,5 godziny pracy. Jednak ta energooszczędna konstrukcja to jeszcze nie to samo co Centrino, bowiem notebook z Pentium M może pracować przez taki sam czas wykorzystując baterię o pojemności 53 Wh. W teście okazało się również, że notebook Acera, mimo procesora o większym poborze mocy (dla Turiona ML-30 jest to 35 W) również działa na zasilaniu z baterii przeszło 3 godziny. Oczywiście wszystkie testy były wykonywane w „optymalnych” warunkach, czyli przy przyciemnionym ekranie oraz wyłączonym interfejsie WiFi – w niektórych notebookach jest to wymagane, by przeszły chociaż jedną pętlę testu.
Natomiast testy wykonane za pomocą programu Battery Eater Pro są przeprowadzane przy maksymalnej jasności ekranu i włączonym interfejsie bezprzewodowym, w trybie klasycznym również maksymalnie obciążony jest procesor. W tym przypadku różnice między notebookami nie są duże, a MSI znowu okazuje się najlepszy. Zdecydowanie najsłabiej wypadają notebooki MAXDATA, a wynik jest niezależny od obciążenia procesora (między trybem klasycznym i czytelnika jest jedynie 5-10 minut różnicy). Można więc łatwo wywnioskować, że że prawie cała moc z akumulatorów jest pożerana nie przez procesor, lecz inne podzespoły – prawie na pewno jest to wyświetlacz LCD. Zupełnie inaczej jest w przypadku Acera i MSI – w trybie czytelnika notebooki pracują na zasilaniu bateryjnym dwukrotnie dłużej niż w trybie klasycznym, co wskazuje na znaczny pobór mocy przez procesor przy pełnym obciążeniu. W przypadku Acera oczywiście wynika to z wykorzystaniu Turiona z serii ML, zaś w przypadku MSI z wykorzystania procesora z zegarem 2 GHz.
Różny jest także czas ładowania baterii w poszczególnych notebookach. Acer ładuje się znacznie szybciej niż rozładowuje, bo na uzupełnienie energii potrzebuje jedynie 113 minut, ASUS-a – 143 minuty, zaś MAXDATA – 167 minut. Jak pisaliśmy, MSI miał problemy z oceną stanu baterii, trudno było uchwycić moment pełnego naładowania, więc nie wiemy ile czasu to zajmuje.
Wymagające aplikacje
Ostatni zestaw naszych testów wykorzystuje takie programy, które zapewne rzadko działają na notebookach – POV-Ray oraz PanoramaFactory. To aplikacje raczej dla komputerów stacjonarnych lub silnych stacji roboczych, wymagające dużej mocy obliczeniowej procesora. Oba programy są dostępne w wersji 32- i 64-bitowej, więc możemy przedstawić Wam wyniki z dwóch systemów.
Ponieważ testy aplikacyjne są najbardziej wiarygodne, nie przynoszą żadnych niespodzianek. Jak w każdym teście wymagającym dużej mocy obliczeniowej, Pentium M wypada nie najlepiej – mimo zegara 1,73 GHz jest słabszy od najwolniejszego Turiona. Szczególnie widać to przy trudnym renderowaniu sceny Benchmark, które trwa ponad pół godziny.
W trybie 64-bitowym układ sił pozostaje bez zmian, choć Athlon 64 zawsze wykonuje zadanie minimalnie dłużej od Turiona – może to być spowodowane jedynie inną wersją BIOS-u. Cechą charakterystyczną tego programu jest wydłużenie czasu renderowania niewielkich scen w systemie 64-bitowym, a także znaczny przyrost wydajności w przypadku scen dużych. Wykorzystanie aplikacji w wersji 64-bitowej pozwoliło na zwiększenie wydajności o 21%.
Nieco inne wymagania ma program PanoramaFactory, w którym do testu wykorzystujemy 12 zdjęć, każde o rozdzielczości 3072×2048 punktów. Potrzebna jest nie tylko moc obliczeniowa, ale także bardzo szybki dostęp do pamięci i przechowywanych w niej plików, a być może także szybki dostęp do pliku wymiany (przy pamięci RAM o pojemności 512 MB ten czynnik raczej nie ma znaczenia). W systemie 32-bitowym Turion oferuje wydajność na poziomie Pentium M (oczywiście uwzględniając zegar obu procesorów), ale w systemie 64-bitowym jest w stanie wykonać takie zadanie o 30% krócej.
Wnioski z testów
Do tej pory technologia Intel Centrino była jedyną, którą kojarzono z poważnymi rozwiązaniami mobilnymi, oferującymi dużą wydajność przy niewielkim poborze mocy. Teraz AMD Turion 64 stał się niemal dokładnym odpowiednikiem procesorów Pentium M – z porównania wynika, że Turion przy zasilaniu bateryjnym jest nieznacznie słabszy i pobiera nieco więcej prądu, ale jedynym dowodem na to jest na razie tylko MobileMark 2002. W wielu benchmarkach procesory AMD i Intela wypadają dokładnie tak samo, zaś w testach wymagających dużej mocy obliczeniowej Turiony oferują nawet większą wydajność. Jednocześnie są tańsze, pozwalają na elastyczny dobór elementów komputera oraz uruchamianie systemów i aplikacji 64-bitowych, a więc w pewnym sensie przyczyniają się do rozwoju informatyki.
Nie wszystkim jednak na tym rozwoju zależy, potencjał procesorów obsługujących AMD64 na razie nie będzie w pełni wykorzystany. Dostępność systemu Windows XP Professional x64 Edition jest dość ograniczona, jest on tylko po angielsku i pewnie tak już zostanie. To oczywiście efekt zamierzony, bo Microsoft od początku traktował po macoszemu wersję x64. Można więc wykorzystać wersję angielską lub jedną z wielu dystrybucji Linuksa, ale to jakby nie to samo… Natomiast druga kwestia to dostępność samych notebooków z procesorami Turion – przetestowane komputery są dowodem na to, że znajdą się producenci, którzy będą chcieli je produkować. Na razie jednak nie spodziewamy się, że Turiony trafią do droższych, dobrze wyposażonych i zabezpieczonych notebooków najwyższej klasy, na przykład do serii korporacyjnych. Znamy to z niezbyt odległej historii – rola serwerów z Opteronami i możliwość wykonywania przez nie kodu 64-bitowego została znacznie umniejszona, więc nadal pozostają na marginesie serwerów x86, a jednocześnie są pozycjonowane znacznie niżej niż serwery z Itanium. Jest bardzo prawdopodobne, że również notebooki z Turionami znajdą się w cieniu Centrino, będą traktowane przez producentów jako rozwiązania gorsze, dla mniej wymagających, mniej zamożnych użytkowników. Mamy jednak odrobinę nadziei, że te przewidywania się nie sprawdzą.
A wracając do naszego porównania notebooków musimy przyznać, że żaden spośród testowanych modeli nie spodobał się nam na tyle, byśmy mogli go Wam polecić. Najbliższy ideału jest MSI MegaBook M635 – wydajny, dobrze wyposażony i niezwykle energooszczędny. Niewybaczalną wadą jest słaba stabilność konstrukcji, ale trzeba uwzględnić to, że testowany komputer nie był egzemplarzem seryjnym. Jeśli ta wada zostanie usunięta (a inaczej być nie może), będziemy w stanie wybaczyć niespecjalną stylistykę i opornie działający gładzik. Alternatywą może być ASUS A6000K, który ma również niezłe wyposażenie i jest zdecydowanie ładniejszy, ale już nie tak wydajny i energooszczędny.
Z pewnych względów moglibyśmy polecić także Acera z serii Aspire 5000 – już wcześniej pisaliśmy o tym, że była to jedyna, stuprocentowo stabilna i seryjnie produkowana konstrukcja. Jednak słaby procesor, dysk i układ graficzny powodują, że w porównaniu z pozostałymi komputerami Acer wypada najsłabiej. Jeśli jednak będzie też wyraźnie tańszy, to nie ma przeciwwskazań by się na niego zdecydować (obecnie kosztuje wcale niemało, bo ok. 3500 zł netto).
| Zalety i wady komputerów
| |
| Acer Aspire 5002WLMi | |
|
|
| ASUS A6000K | |
|
|
| MAXDATA Eco 4500A | |
|
|
| MSI MegaBook M635 | |
|
|
Ceny notebooków nie są nam jeszcze znane. Jak tylko producenci je ustalą, uzupełnimy o tę informację niniejszy artykuł.
Do testów dostarczyły firmy:
Acer, www.acer.com
ASUS, pl.asus.com
MAXDATA, www.maxdata.pl
MSI, www.msi-polska.pl
