Raport NASK „Nastolatki 3.0”: młodzież spędza w internecie coraz więcej czasu

Najnowsza edycja raportu „Nastolatki 3.0” opublikowanego przez Państwowy Instytut Badawczy NASK wskazuje, że polski nastolatek wpatrywał się w 2020 r. w ekran komputera lub smartfona ok. 12 godzin na dobę. Było to związane częściowo z powodu zdalnych lekcji. Jednakże czas spędzany online przez młodzież rośnie od wielu lat. Aż 33,6 proc. nastolatków przejawia symptomy tzw. problematycznego użytkowania internetu. Rodzice często nie zdają sobie sprawy, ile czasu ich dzieci spędzają w sieci, a także, z jakimi zagrożeniami się tam spotykają.

Państwowy Instytut Badawczy NASK od 2014 r. co dwa lata przeprowada badanie zachowania polskich nastolatków w internecie i ich opinii na temat sieci. Regularność i powtarzalność pozwala obserwować długofalowe trendy. W konsekwencji pozwala to lepiej je rozumieć i łatwiej przystosowywać się do kolejnych etapów transformacji cyfrowej. Od 2018 r. badaniem kwestionariuszowym objęci są także rodzice uczniów, co dodatkowo umożliwia zestawienie opinii nastolatków z obserwacjami dorosłych.

„Rok 2020 był wyjątkowy pod względem zmian w zakresie rewolucji cyfrowej. Praktycznie z dnia na dzień internetowe aktywności stały się w wielu przypadkach jedyną efektywną i bezpieczną formą realizacji obowiązków, zaspokajania potrzeb czy nawiązywania i podtrzymywania relacji. Wnioski z przeprowadzonego w tym szczególnym czasie badania „Nastolatki 3.0” mogą stać się dla rodziców i nauczycieli oraz instytucji edukacyjnych w Polsce cenną wskazówką do lepszego zrozumienia aspektów związanych z obecnością najmłodszych w internecie” – powiedział Wojciech Pawlak Dyrektor NASK.

Raport „Nastolatki 3.0” został sfinansowany w ramach programu Ogólnopolska Sieć Edukacyjna (OSE), który jest realizowany przez Państwowy Instytut Badawczy NASK pod nadzorem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

OSE to program publicznej sieci telekomunikacyjnej, dającej szkołom w całej Polsce możliwość podłączenia szybkiego, bezpłatnego i bezpiecznego internetu. W ramach programu OSE prowadzone są także działania edukacyjno-informacyjne, promujące zasady bezpiecznego korzystania z technologii cyfrowych.

Młodzież spędza w sieci coraz więcej czasu, na co wskazuje raport NASK „Nastolatki 3.0”

Internet wciąga młodych ludzi i uzależnia ich coraz mocniej. Nastolatki spędzają obecnie w sieci w czasie wolnym średnio 4 godziny i 50 minut każdego dnia. W dni wolne od zajęć szkolnych czas ten wydłuża się średnio do 6 godzin i 10 minut.

Aż 11,5 proc. nastolatków w wolnym czasie jest aktywnych w sieci przez ponad 8 godzin dziennie! Co piąty (21,3 proc.) spędza tyle czasu przed monitorem w dni wolne od lekcji. Co szósty nastolatek (16,9 proc.) intensywnie korzysta z internetu w godzinach nocnych, czyli po godzinie 22.

W porównaniu tych wyników z badaniami z poprzednich lat okazuje się, że liczba godzin spędzanych w internecie stale rośnie. Nie pozostaje to bez wpływu na samopoczucie i stan psychiczny młodzieży, a także na rozwój i wychowanie. Co trzeci nastolatek deklaruje, że chcąc dłużej cieszyć się korzystaniem z internetu, jest gotowy zrezygnować z udziału w nabożeństwie (30,6 proc.), co piąty z uczenia się (23,2 proc.) i obowiązków domowych (19,7 proc.).

Konieczność przystosowania się do okoliczności podczas pandemii spowodowała, że czas online jeszcze się wydłużył. Badani twierdzili, że same lekcje zabierały im średnio 7 godzin i 41 minut.

„Młodzież spędza w internecie w wolnym czasie już 4 godziny i 50 minut. Kluczowe jest to, aby zaproponować, jako pewne remedium na stale rosnącą liczbę godzin spędzanych w internecie, przed telefonem, ciekawe treści, które sprawią, że produktywność tego czasu z punktu widzenia rozwoju młodej osoby będzie wyższa. To jest kierunek, w którym chcemy podążyć. Zależy nam na tym, aby przyszłość była cyfrowa, ale żeby wiązało się to z przewagą korzyści nad zagrożeniami” – powiedział Janusz Cieszyński, sekretarz stanu ds. cyfryzacji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i pełnomocnik rządu ds. cyberbezpieczeństwa.

Problematyczne użytkowanie internetu

Jak się okazało, już co trzeci nastolatek (33,6 proc.) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników tzw. problematycznego użytkowania internetu. Jest to kategoria określająca m.in. zachowania ryzykowne i nadmiernie długie przebywanie online. Trzech na stu (3,2 proc.) charakteryzuje się bardzo wysokim progiem.

Najmocniej dotknięte tym problemem są dziewczęta ze szkół ponadpodstawowych. Aż dwie na pięć (39,4 proc.) badanych uczennic twierdzi, że gdyby pozbawić je smartfona, ich życie stałoby się puste.

„Rewolucja cyfrowa oraz wywołane nią przemiany społeczne i gospodarcze obok ogromnych korzyści przyniosły także nieznane wcześniej zjawiska o nie zawsze pożądanym charakterze” – powiedział współautor raportu dr Rafał Lange Kierownik Zespołu Badań Rynku i Opinii NASK.

Opiekunowie nie mają wiedzy o czasie spędzanym w internecie przez ich podopiecznych

Raport wykazuje, że opiekunowie bardzo często nie wiedzą, ile czasu spędzają w internecie ich podopieczni. Wskazują oni, że dzieci korzystają z sieci średnio 3 godziny i 38 minut. Jest to ponad godzinę krótszy czas, niż deklarują same nastolatki.

Dorośli wiedzą, ile czasu dzieci poświęcają na zdalne lekcje, ale nie potrafią trafnie oszacować ich cyfrowej aktywności po szkole. Ich zdaniem nastolatki są najbardziej aktywne w internecie między godz. 16 a 22. Tymczasem dzieci często aktywnie używają smartfonów i innych narzędzi umożliwiających dostęp do internetu. W tym samym czasie rodzice myślą, że ich pociechy śpią albo szykują się do snu.

Podobnie jest z doświadczaniem przez młodych przemocy w internecie. Prawie 75 proc. rodziców badanych nastolatków twierdzi, że ich dzieci nie padły ofiarą żadnej formy agresji w sieci. Jednakże brak bezpośredniego doświadczenia przemocy internetowej deklaruje tylko ponad połowa badanych nastolatków (56,2 proc.). W styczniu ruszył program „Niewidzialna przemoc” organizowany przez SOS Wioski Dziecięce.

Edukacja zdalna to przyspieszona lekcja z cyfryzacji

Według uczniów i rodziców szkoły w większości przypadków dobrze radzą sobie z prowadzeniem edukacji na odległość. Aż 70 proc. uczniów ocenia organizację zajęć zdalnych w swojej szkole dobrze („zdecydowanie dobrze” – 13 proc., „raczej dobrze” – 56,4 proc.).

Niemal trzy czwarte nastolatków pozytywnie ocenia edukację zdalną. Nie oznacza to jednak, że chcieliby na stałe przenieść większość edukacji do trybu online. Prawie co drugi badany (45,3 proc.) nie lubi takiego rozwiązania.

Nastolatki deklarują ponadto, że w czasie pandemii brakowało im głównie bezpośredniego kontaktu z kolegami i koleżankami z klasy. Wskazało tak trzy czwarte badanych uczniów, a podobnie uważają także rodzice (76,0 proc.).

Uczniom w czasie edukacji online brakowało szczególnie wychodzenia z domu (63,3 proc.), czego nie zauważyli rodzice, wśród których tylko nieliczni zaznaczyli taką odpowiedź (6,0 proc.).

Rodzice wskazują jednak jako problem zmęczenie dzieci spowodowane całodniowym uczestnictwem w edukacji zdalnej. Ponad co trzeci dorosły widzi problem w szybkim tempie wykonywania zadań na sprawdzianach czy kartkówkach (nastolatki – 49,4 proc. vs. rodzice – 36,2 proc.). Wskazują także na problemy w przekazywaniu zbyt dużej ilości materiałów i treści przez nauczycieli, które trudno jest dzieciom przyswoić w formie zdalnej (nastolatki – 44,4 proc. vs. rodzice – 35,0 proc.).

Z pełną wersją raportu „Nastolatki 3.0” można zapoznać się, ściągając go ze strony thinkstat.

Źródło: NASK thinkstat